Iedereen?

Van autisten (of als je liever hebt: mensen met autisme) is bekend dat ze taal soms letterlijk kunnen nemen. Een grappige voorbeeld naar aanleiding van de volgende vraag als iemand naar de supermarkt gaat: “haal je een pak melk, en als ze eieren hebben, neem je er dan zes mee?” Je komt vervolgens thuis met 6 pakken melk. Flauw grapje, maar het is wel degelijk een eigenschap die voorkomt bij veel mensen met autisme. Woorden letterlijk nemen, instructies letterlijk nemen, waardoor er grappige situaties kunnen ontstaan maar ook verwarring bij de ander die voor zijn gevoel een hele normale vraag stelde. 

Ik geloof niet dat ik bij deze categorie hoor, alhoewel, daarmee bedoel ik de categorie: ‘als je naar de supermarkt gaat, neem dan…?’ Wel heb ik soms veel te letterlijk antwoord gegeven op vragen (in een e-mail, maar ook in gesprekken), waarbij ik dan echt niet doorhad dat iemand bijvoorbeeld hardop zat te filosoferen en ik vervolgens heel gedetailleerd antwoord gaf. 

Waar ik taal-technisch wel echt ‘last’ van heb, mij aan kan ergeren, is het taalgebruik van andere mensen. Vooral de woordkeuze is wat er regelmatig voor zorgt dat ik bijna in een soort agitatie modus schiet. Ik kan er niet tegen als mensen generaliseren, woorden gebruiken die niet kloppen, niet waar kunnen zijn. Woorden die achteloos, in persconferenties of interviews gebruikt worden. Woorden die gewicht krijgen doordat de persoon die ze zegt belangrijk is. Het ‘moet’ gewoon kloppen in mijn hoofd en ik begrijp dan niet dat een ander dat niet doorheeft, het ook niet vindt kloppen etc. 

Het gaat dus vooral over het gebruik van ‘universele alles-of-niets uitspraken’. Kenmerken van zulke uitspraken zijn woorden als nooit, alles, altijd, iedereen en niemand. 

“Iedereen vindt deze Corona periode verschrikkelijk” 

‘Iedereen?’ Dat betekent dus ‘iedereen’ en dat is niet waar, er zijn namelijk genoeg mensen die er helemaal geen moeite mee hebben. Zeg nou gewoon: “de meeste mensen, veel mensen”. Het woord ‘iedereen’ wordt vaak, heel vaak, gebruikt en dat valt door de vele persmomenten (en interviews, artikelen) rondom COVID heel erg op. ‘Iedereen vindt het lastig veel binnen te zitten’. Nee hoor, dat is niet zo, veel mensen waarschijnlijk wel, maar niet iedereen. Zo kun je nog wel even doorgaan; een uitspraak die je nu ook veel hoort: “iedereen wil van de maatregelen af”. Nee dat is niet zo, er zijn veel mensen die helemaal geen last hebben van de maatregelen. Misschien merken ze het nauwelijks omdat ze al aan huis gekluisterd zijn, of de isolatie (en rust) heerlijk vinden. 

Ik weet niet goed waarom ik hier zo op reageer. Mijn NT-partner heeft al vaak uitgelegd – als ik weer eens zei: ‘daar gaan ze weer met iedereen’ – dat mensen hier helemaal niet bij stil staan en al helemaal niet nadenken over wat voor effect zo’n woord kan hebben. Zij horen het aan en focussen zich niet op een bepaald woord. Ik heb al regelmatig naar de televisie geroepen: “argh, dit is niet waar!” Een frustratie die waarschijnlijk niet snel over zal gaan, want het is ingebed in de manier van praten van veel Nederlanders. Ik vermoed dat het bij mij, naast dat het feitelijk niet klopt, iets is van: hou op met iedereen over één kam te scheren, niet iedereen is hetzelfde. Je plaatst door dit soort woorden een deel van de bevolking in een categorie die hier niet bij hoort. Dat is vaak iets wat die categorie mensen allang weet, maar door dit soort uitspraken wordt dat nog eens benadrukt (vind ik dus hè, misschien zijn er velen die hier totaal niet over vallen).

Dat gevoel van een soort kortsluiting in mijn hoofd bij zulke woorden, het niet begrijpen waarom een ander iets niet goed zegt of iets wat heel logisch is niet begrijpt, als iets niet klopt, als iets niet af is, als een ander iets niet ziet, allemaal dat soort dingen, hoort echt bij mijn autisme. Naast dat ik het niet begrijp, kan ik het ook niet goed verwerken in mijn hoofd; het blijft als het ware een beetje hangen en geeft een vervelend gevoel. Gelukkig zorgt het echter niet allemaal voor kortsluiting en de behoefte te roepen naar de televisie. Ik zou het wel op prijs stellen als mijn hoofd niet elke keer reageerde, niet elke keer denkt: ‘daar gaan we weer!’ Maar goed, zolang ik niet met zes pakken melk thuiskom valt het allemaal nog wel mee, maar oh wat zou ik het fijn vinden als mensen iets meer op hun woordkeuze zouden letten. 

Kate